Altın Kaynaklı Servet Artışı Konut Fiyatlarını Nasıl Etkiliyor?
TCMB'den Altın Fiyatı Kaynaklı Servet Artışı Analizi: Konut ve Otomobil Piyasalarına Yön Veren Yeni Dinamikler
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), son dönemde hızla yükselen altın fiyatlarının Türkiye’deki konut ve otomobil piyasalarına etkisini detaylı bir şekilde ele alan bir analiz yayımladı. “Altın Fiyatı Kaynaklı Servet Artışının Konut ve Otomobil Piyasalarına Etkisi” başlıklı çalışma, Bankacılık ve Finansal Kuruluşlar Genel Müdürlüğünden Müdür Mehmet Selman Çolak ve Uzman Mehmet Emre Şamcı imzası taşıyor. Analiz, Merkez Bankasının blog platformu Merkezin Güncesi üzerinden kamuoyuyla paylaşıldı.
Altın Fiyatlarındaki Hızlı Yükselişin Arka Planı
Küresel ölçekte jeopolitik belirsizliklerin artması ve merkez bankalarının yoğun altın alımları sonucu, Eylül 2023 - Nisan 2025 döneminde uluslararası piyasalarda altın fiyatlarında yaklaşık yüzde 77 oranında bir artış yaşandı. Bu süreçte, altın fiyatlarındaki sert yükseliş Türkiye’de altının geleneksel bir tasarruf aracı olarak yeniden ön plana çıkmasına yol açtı. Buna paralel olarak, altının toplam mevduat içindeki payı da arttı.
Servet Artışı ve Konut Piyasasına Etkisi
Altın fiyatlarındaki yükseliş, altın cinsinden birikimi olan vatandaşlar için ciddi bir servet artışı anlamına geliyor. Bu artışın hanehalkı talebi üzerindeki etkisi ise, özellikle konut piyasasında dikkat çekici.
TCMB’nin analizine göre, altın mevduatı oranının yüksek olduğu illerde 2023 yılının son çeyreğinden itibaren konut birim fiyatları belirgin bir şekilde artış gösterdi. Altın fiyatlarındaki artış öncesinde bu iki değişken arasında anlamlı bir ilişki gözlenmezken, altın fiyatlarının yükselmesiyle birlikte pozitif ve istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki oluştu.
Analiz, 2023'ün üçüncü çeyreği sonrasında, ortalama altın mevduat oranına sahip bir ilde konut fiyatlarının yaklaşık yüzde 11 oranında ek artış gösterdiğini ortaya koyuyor. Bu bulgu, altın kaynaklı servet artışının konut talebini yukarı çektiğini ve bu talebin arzı kısıtlı olan konut piyasasında fiyatlara yansıdığını gösteriyor.
Satış Adetlerinde Sınırlı Etki
Dikkat çekici bir başka bulgu ise, toplam konut satış adedinde anlamlı bir farklılaşmanın gözlenmemesi. Bu durum, konut arzının kısa vadede esnek olmamasına bağlanıyor. Artan talep fiyatlara yansırken, satış adetlerine doğrudan bir etkisi olmadığı ifade ediliyor.
Bununla birlikte, ipoteksiz (kredisiz) konut satışlarının payının altın mevduatı oranı yüksek olan illerde arttığı görülüyor. Bu durum, altın bazlı kazançların doğrudan konut alımına yönlendirildiğini, hanehalkının krediye erişmeden de konut talebi yaratabildiğini gösteriyor.
Otomobil Piyasasında Farklı Bir Dinamik
Otomobil piyasasında ise tablo biraz farklı. TCMB analizine göre, otomobil arzının daha esnek olması nedeniyle, altın fiyatları sonrası oluşan talep artışı doğrudan satış adetlerine yansıdı. Altın mevduatı oranı yüksek olan illerde otomobil satışlarında göreli bir artış gözlendi.
Sonuç: Talep Artışı Fiyat ve Satışlara Yön Veriyor
Genel olarak analiz, Eylül 2023 sonrası dönemde altın fiyatlarındaki keskin artışın, hem konut hem de otomobil piyasalarında talep artışına neden olduğunu ortaya koyuyor. Ancak bu talep artışı, arz dinamiklerine göre farklı şekillerde karşılık buluyor:
-
Konut piyasasında: Talep artışı fiyatlara yansıdı, satış adetleri sabit kaldı.
-
Otomobil piyasasında: Talep artışı doğrudan satış adedinde artış olarak görüldü.
TCMB’nin bu analizine göre, altın fiyatlarındaki değişimler sadece finansal piyasalarda değil, reel piyasalarda da ciddi etkiler yaratıyor. Türkiye gibi tasarrufların büyük ölçüde geleneksel araçlara yöneldiği bir ekonomide, altın fiyatlarının seyri, konut ve otomobil gibi büyük ölçekli harcamaları doğrudan şekillendirebiliyor.
Kaynak: Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası, Merkezin Güncesi
Analiz Başlığı: Altın Fiyatı Kaynaklı Servet Artışının Konut ve Otomobil Piyasalarına Etkisi
Yazarlar: Mehmet Selman Çolak & Mehmet Emre Şamcı
Tarih: Mayıs 2025